Καλό μήνα ακορντεονόφιλοι και μουσικόφιλοι. Η μουσική είναι μία προσωπική έκφραση αλλά και μία συλλογική διαδικασία. Επειδή από τη φύση της είναι φευγαλέα, δηλαδή με το που θα σταματήσει κανείς να παίζει δεν αφήνει ίχνη, αυτή η ανάγκη κάθε φορά για αναζήτηση και κατάκτηση, είναι που την κάνει μοναδική.
Μουσική και άλλες τέχνες στο παρασκήνιο της εκπαίδευσης (άρθρο)
Σύμφωνα με την αρχαιοελληνική θεωρία του ήθους, οι μουσικοί
ήχοι συνδέονταν λόγω της φύσης τους άρρηκτα με αντίστοιχες συναισθηματικές
καταστάσεις και αισθητικές ποιότητες. Η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση, ότι η
ακροώμενη κίνηση επιδρά στην κίνηση της ψυχής και ιδιαιτέρως στη βούληση,
τεκμηρίωνε την άποψη όχι μόνο του Πλάτωνα, αλλά και πολλών άλλων φιλοσόφων
(κυρίως Πυθαγορείων), ότι η μουσική κατέχει ιδιαίτερο ρόλο στο πλαίσιο της
εγκυκλίου παιδείας.
Ως γνήσιος συνεχιστής της πυθαγόρειας παράδοσης, ο Πλάτωνας
κατανόησε την ηθική και πολιτική δύναμη της μουσικής, λόγω ακριβώς της
ιδιαίτερης δυνατότητάς της να μορφοποιεί με απαράμιλλο τρόπο τις ψυχές των
νέων, οδηγώντας στη συγκρότηση ενάρετων και έμμουσων ανθρώπων, δηλαδή πολιτών
που αποτελούσαν υποδείγματα πολιτισμού. Η μουσική εκπαίδευση ως μία συστηματική
και σύνθετη διαδικασία μετάδοσης γνώσεων και δεξιοτήτων, καθώς και καλλιέργειας
των ψυχικών, διανοητικών και καλλιτεχνικών ικανοτήτων, παρέπεμπε σε ένα
συγκεκριμένο πολιτισμικό αποτέλεσμα ενός συστήματος μαθητείας και ταυτόχρονα
αποτελούσε προϋπόθεση ενασχόλησης με τη φιλοσοφία. Η σημασία που απέδιδε ο
Πλάτωνας στη μουσική παιδεία αποδεικνύεται από τις αναλυτικές και ενδελεχείς
αναφορές του σε αυτήν, όχι μόνο στην Πολιτεία και τους Νόμους, αλλά και σε
άλλους διαλόγους του όπως στον Τίμαιο, στον Λάχη, στον Κρίτωνα ή στον Φαίδωνα.
Στη σύγχρονη Ελλάδα, οι ώρες διδασκαλίας της μουσικής στην
πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι μόνο μία ώρα εβδομαδιαίως για όλες τις τάξεις του
Δημοτικού. Ομοίως και για τις τάξεις του Γυμνασίου. Σύμφωνα με τα νέα δεδομένα
που διαμορφώνονται, το μάθημα της μουσικής καταργείται πλήρως στο Λύκειο (ήταν
επιλεγόμενο έως σήμερα), όπως και τα υπόλοιπα καλλιτεχνικά μαθήματα (θέατρο,
εικαστικά). Τη στιγμή όπου η χώρα διαθέτει αξιόλογο αριθμό άρτια εκπαιδευμένων
αποφοίτων των Πανεπιστημιακών Τμημάτων Μουσικών Σπουδών (όπως και των Τμημάτων
Θεατρολογίας ή της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών) η αξία των αντίστοιχων
μαθημάτων υποβαθμίζεται.
Ωστόσο, η αύξηση των ωρών διδασκαλίας τους σε όλες τις
εκπαιδευτικές βαθμίδες μόνο θετικές συνέπειες θα επέφερε: θα καλλιεργείτο η
έννοια της κοινής ταυτότητας, η αίσθηση του «ανήκειν» σε μία κοινότητα και θα
ενισχύονταν οι συνεργατικότητα και οι δεσμοί φιλίας μεταξύ των μαθητών (όπως
στα μουσικά σύνολα), λόγω της κοινής τους προσπάθειας προς επίτευξη ενός
συγκεκριμένου καλλιτεχνικού στόχου. Ο συνδυασμός μουσικής ακρόασης και μουσικής
πράξης με σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα, με την ποίηση, με το θεατρικό δρώμενο,
ή τον αυτοσχεδιασμό και τη ζωγραφική, θα έπρεπε να αποτελεί τον πυρήνα του
εκπαιδευτικού κορμού και όχι την εξαίρεση. Οι μαθητές θα γοητεύονταν για
παράδειγμα από την ομορφιά της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και θα την κατανοούσαν
σε βάθος μέσω της συμμετοχής τους σε ένα αρχαίο θεατρικό δρώμενο, παρά μέσω της
βασανιστικής αποστήθισης κανόνων του συντακτικού, ενώ ταυτόχρονα, θα
αντιλαμβάνονταν ότι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια υπήρξαν ανέκαθεν αδώμενη ποίηση
«ραψωδία» και ότι λόγω της μουσικής τους φύσης κατέστη δυνατή η απομνημόνευση
τους για εκατοντάδες χρόνια μέχρι την τελική, μεγαλειώδη- γραπτή εκδοχή τους
από τον Όμηρο.
Εκεί όπου ανθίζουν οι τέχνες επωάζεται η ομορφιά και η
ευγένεια, ενώ εκλείπει η ασχημοσύνη και η κάθε μορφή βίας. Με την ενισχυμένη
παρουσία της μουσικής και των άλλων καλλιτεχνικών μαθημάτων, τα σχολεία θα
αποτελούσαν φωτεινά κύτταρα πολιτισμού και ταυτόχρονα, πόλους έλξης
ευτυχισμένων μαθητών.
Η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος χωρίς τη μουσική,
τις άλλες τέχνες και τα ανθρωπιστικά ιδεώδη που αυτές προκρίνουν, δεν είναι
δυνατόν να νοηθεί.
*Ο κ. Αναστάσιος Χαψούλας είναι καθηγητής, στο Τμήμα
Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής, του Εθνικού & Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών.
Καλό μήνα ακορντεονόφιλοι και μουσικόφιλοι. Την εποχή αυτή όπου κάθε φύλλο είναι έλα λουλούδι (Αλμπέρ Καμύ) είναι και για μένα μία νέα ανθοφορία. Οι βαθιές μου ρίζες, οι αόρατες φλέβες τις ζωής, σαν δάχτυλα τώρα του φωτός θα αναζητήσουν νέες διαδρομές, νέες γέφυρες και σχήμα.
Η μικρή μου απουσία, ήταν ένας πνευματικός αγώνας δρόμου που φώτισε μέσα μου ένα καινούργιο ξεκίνημα. Ευχαριστώ για την κατανόηση και τα μηνύματα αγάπης που δέχτηκα.
Το τραγούδι J'attendrai είναι διασκευή του ιταλικού τραγουδιού Tornerai που έγινε τεράστια επιτυχία στα τέλη της δεκαετίας του 30'. Η πιο γνωστή εκτέλεση είναι της Rina Ketty (1938), η οποία έγινε ύμνος νοσταλγίας και αγάπης κατά της διάρκεια του Β Παγκόσμιου Πολέμου.
Οι στίχοι μιλούν για μια γυναίκα που περιμένει τον αγαπημένο της να επιστρέψει. Ήταν ένα σύμβολο αναμονής και πίστης.
Δεν μπορώ να μην αναφέρω πως κατά τη διάρκεια Α' και Β' Παγκοσμίου πολέμου γράφτηκαν τα πιο ρομαντικά και ερωτικά τραγούδια. Αυτό φυσικά δικαιολογείται διότι οι άνθρωποι ζούσαν τεράστια συναισθηματική ένταση αποχωρισμού, φόβου, ανασφάλειας και προσμονής.
Η μουσική ήταν το μοναδικό μέσο επικοινωνίας συναισθημάτων ανάμεσα σε όσους έμεναν πίσω και όσους έφευγαν στο μέτωπο. Ο έρωτας και η νοσταλγία έγιναν σύμβολα ελπίδας και αντίστασης στην απόγνωση.
Επιπλέον, οι συνθέτες και οι στιχουργοί δεν έγραφαν μόνο για αγάπη αλλά και για την ελπίδα μέσα στη φρίκη, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την επιθυμία για επανασύνδεση, τη ζεστασιά της πατρίδας και της οικογένειας.
Οι δύσκολες ιστορικές καταστάσεις όπως πόλεμοι, καταστροφές, κρίσεις κ.τ.λ συχνά απογυμνώνουν τον άνθρωπο από τα περιττά και τον φέρνουν αντιμέτωπο με το ουσιώδες.
Μέσα στη σιωπή του φόβου και της απώλειας, η αγάπη, η τρυφερότητα, η αλληλεγγύη αποκτούν άλλη διάσταση σχεδόν ιερή.
Για να επανέλθω στο αρχικό μου θέμα, τα τραγούδια αυτά συγκινούν ακόμη διότι δεν μιλούν μόνο για τον έρωτα, μιλούν για την ίδια την επιβίωση του ανθρώπου μέσα στο σκοτάδι. Η τέχνη γενικότερα γίνεται η φωνή και η ανάσα της ανθρωπότητας. Ο άνθρωπος στρέφεται στην τέχνη όχι για να διασκεδάσει αλλά για να αντέξει. Η τέχνη κρατά ζωντανή τη μνήμη, παρηγορεί τον πόνο και αντιστέκεται στο αδύνατο. Για παράδειγμα αν φύγουμε λίγο από τη μουσική και πάμε στη ζωγραφική θα θυμηθούμε πως ο Πικάσο ζωγράφισε τη Guernica μέσα από τη φρίκη του ισπανικού εμφυλίου, όχι για να δείξει απλώς τη βία αλλά για να αναδείξει πως αυτό είναι το τίμημα της απανθρωπιάς.
Η τέχνη γενικότερα έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει τον πόνο. Η 5η Συμφωνία του Μπετόβεν ξεκινά με τη μοίρα που χτυπά την πόρτα (τέσσερις φορές) και τελειώνει με θρίαμβο από το σκοτάδι στο φως. Το φως της ανθρώπινης ψυχής!
Εγγραφή σε:
Σχόλια (Atom)
